Boyuk veten muharibesi bitdi. Amma Ikinci dunya muharibesi davam edirdi. Dunyanin muharibeden sonraki siyasi veziyyetini mueyyen etmek ucun uc boyukler-Stalin, Trumen ve Corcill Berlin yaxinliginda yerlesen Potsdam qesebesinde kecirilecek olan konfransa geldiler.Konfransa her olke oz menafeyini ve oz nufuz dairelerini mueyyen etmeye ve onlari qorumaq meqsedile gelmisdiler. Ilk once onlarin ayri ayri meqsedlerine baxaq.
Britaniyanin meqsedi aciq idi-kommunizmi Avropanin icerilerine buraxmamaq.Balkan yarimadasini Ingilterenin isti yastigi adlandiran Corcill Sovet Ittifaqinin elinde olan Balkanlari qaytarmaq isteyirdi.Hindistan ve Afrikada olan mustemlekelerini qorumaqda esas meqsedlerden idi.
ABS hokumeti ise muharibeden cox yaxsi veziyyetde cixmisdi. Meqsed Avropada oz nufuzunu mohkemletmek ve SSRI-den qalib statusunu almaq idi. Amma ABS hokumeti Yaponiya meselesinde SSRI-den asili idi. Sovet terefi Krim konfransinda soz vermisdiki Almaniya meglub edildikden sonra SSRI Yaponiyaya qarsi ABS la birge vurusacaq. Amma ABS hokumeti SSRI-ye inanmirdi ve fikrinden dasinacagindan qorxurdu. Buna gorede konfransda SSRI-ye cox seyleri hetta sonradan pesmanciliq cekeceyi seyleri guzeste getdi.
SSRI. Sovet hokumetinin meqsedi qalib dovlet kimi tutdugu erazileri oz nufuz dairesine cevirmek ve kommunizmi Avropaya ve dunyaya ixrac etmek idi. Lakin SSRI-nin isi o birilerden daha asan idi. Cunki Sovet Ittifaqinin elinde "kozir"-qelebe "koziri" vardi. SSRI qalib idi. Qelebe calmisdi ve bu qelebeni demek olarki tek qazanmisdi.
Ne ise , kecek konfransa.
Konfransin ilk iclasi 17 iyulda basladi. Potsdam qesebesinin Seselienhof sarayi konfransa ev sahibliyi edecekdi. Konfransin muzakire meseleleri SSRI xarici isler naziri Molotov terefinden yazilir ve konfrans istirakcilarina oxunurdu.
Ilk mesele Polsa meselesi ve Polsa-Sovet serheddi idi. Burda Ingiltere qeti movqe numayis etdirerek serheddin muharibeden evvelki yerine qaytarilmasini teleb etdi. Amma Sovet terefi israr ederek Qdansk vilayetini oz erazilerine qataraq ilk muzakireden qalib ayrildi. ABS hokumeti bu meselede biteref qaldi ve Corcill buna cox eseblesdi. O bura gelerken ABS-la birleserek Sovet Ittifaqina qalib geleceyini dusunmusdu. Amma ABS-in bu movqeyi onu cox teeccublendirdi. ABS ise Yaponiyayla muharibeni dusunerek Polsa kimi kicik meselelerde SSRI-ye qarsi cixmamagi qerara almisdi. Lakin Trumenin fikri Alabama statinda idi. Cunki 17 iyul gunu Alabamada ilk atom bombasi sinaqdan cixmali idi. Ve bu sinaqin neticesi ABS-in konfransdaki movqeyine cox tesir edecekdi.
Konfransin ilk iclasi bu meseleyle bitdi. Gece saatlarin ABS prezidentinin qaldigi saraya ABS-in o vaxtki mudafie komitesinin sedri General Harisson geldi. Trumen veziyeti basa dusdu ve atomun sinaqdan ugurla cixdigini oyrendi. Bu ABS-a esas cverirdiki artiq SSRI-ye qarsi durmaq olar. Cunki atom silahina yiyelendiyine gore SSRI-yede Yaponiyaya qarsi muharibede ehtiyac qalmayacaq.
Iyulun 24-u konfransin ikinci icasli basladi. Burda esas mesele Almaniyadan alinacaq tezminatin mebleginin mueyyen olunmasi idi. Burda Ingiltere tezminatin mebleginin yuksek olmasini tekif etdi. Amma ABS buna qarsi cixdi. Yuksek tezminatin Almaniyani bir dovlet kimi xeriteden sileceyini soyleyen Trumen bunu istemirdi. Cunki guclu Almaniya ABS-a gelecekde lazim olacaqdi. SSRI terefide meblegin az olmasini teleb etdi .Amma meblegin 40 %-nin SSRI-ye catmasini teleb etdi.Cunki Sovet terefi en cox zereceken ve erazisinde en cox muharibe getmis olke idi. ABS ve Ingiltereye hereye 25% , zerercekmis kimi Fransaya 10%-i catmasini teleb etdi. ABS hokumetide buna razi oldu. Corcill ise bir teher qebul etdi.
Iyulun 29-u konfransin ucuncu iclasi baslandi. Burda esas meseleler muzakire olunmaliydi. Balkan meselesi,Almaniyanin simal denizinde ingilisler terefinden esir alinmis 2 boyuk donanmasi, Almaniyanin taleyi.
Burda ABS terefi meselelerin ciddiliyini nezere alaraq qeti movqe tutmagi qerara almisdi.
Balkan yarimadasindan SSRI-nin cixmaq fikri yox idi. Corcill ellerinde olan donanmalari "kozir" kimi istifade etmek isteyirdi. Balkanlarin evezinde donanmadan SSRI-ye pay vermek isteyirdi. Amma Sovet terefi bu meselede cox keskin movqe tutdu ve Corcilli geri oturmaga mecbur etdi.ABS meseleye qarismaq istedi amma ABS-dan bunun evezinde SSRI-nin cekdiyi zereri odemesini istedi. Corcill esebleserek donanmalari batiracaqlarini beyan etdi. Stalin buna cavab olaraq dediki bizim payimizi verin , isteyirsiniz oz payinizi batirarsiniz. Bununlada Balkan meselesi hell olundu.
Almaniyanin taleyine geldikde ise SSRI ile Ingiltere parcalanmani destekledi. Burda ABS bunlara qarsi cixdi. Cunki ABS guclu ve vahid Almaniyani isteyirdi.
Lakin Sovet Ittifaqi serq hissede Almaniya erazisinden cixmaqdan imtina etdi ve bununlada Almaniya 2 hisseye parcalandi. Donanmalar ise her uc teref arasinda bolusduruldu. Ingiltere daha cox pay aldi.
Konfransin son iclasi avqustun 2-de oldu. Burda esas muzakire Yaponiyaya qarsi muharibede birge vurusmaq ve Milletler cemiyyeti kimi bir beynelxalq teskilat qurmaq idi.
Yaponiyaya qarsi muharibede SSRI hokumeti soz verdiyi kimi istirak edeceyini bildirdi.
Birlesmis Milletler Teskilati adli yeni birliyin yaradilmasi da burda qerara alindi.
Potsdam konfransinda kapitalist dunyasi meglub oldu. SSRI oz movqeyini dahada mohkemletdi ve nufuz dairelerini genislendirdi.